Je laat bij je kind een IQ test afnemen en wordt naar huis gestuurd met de mededeling dat er een kloof is geconstateerd bij je kind. Een kloof? Ja, een kloof. Woorden als discrepantie, verbaal en performaal vliegen je om de oren. Men doet er wel erg serieus over.
Wat moet je daar nu mee? Is dit een probleem?

De WISC (Wechsler Intelligence Scale for Children) is een intelligentietest die kijkt naar de vermogens van kinderen. De score is een schatting van de intelligentie en moet ook als zodanig gehanteerd worden.

Iedere test heeft zijn beperkingen, de WISC (nu versie III) dus ook. Deze sinds september 2002 in Nederland gebruikte test leverde namelijk een nieuw fenomeen op, die ook alleen voor deze test geldt: de kloof.

Wat is nou die kloof?

Bij de WISC III wordt er gebruik gemaakt van 2 IQ metingen: het verbaal IQ (VIQ) en het performaal IQ (PIQ). Samen leveren ze via een formule het Totaal IQ (TIQ) op.

Het verbaal IQ is alles wat te maken heeft met woordenschat, redeningsvermogen, taalgevoel en dergelijke.

Performaal zegt iets over hoe je praktisch met je kennis om gaat: hoe los je bijvoorbeeld een praktisch probleem op, hoe is je ruimtelijk inzicht, maar ook je motorische vaardigheid. Je kennisniveau staat hier buiten, het gaat om hoe je praktisch handelt – non-verbaal.

Het kan gebeuren dat er een hogere score is bij VIQ dan bij PIQ, of juist andersom. Dan spreekt men van een kloof. Daarin bestaan dus 2 varianten: de V/P kloof en de P/V kloof.

Nou is het net met wie je het er over hebt of dat het een probleem is of niet. Sommigen zien dit duidelijk als een aanwijzing voor schoolproblematiek.

Er is in 2002 bij het CBO (Reuver) Nederland onderzoek gedaan naar de kloof.
Wetenschappelijk gezien is de kloof geen probleem. Het kan wel een aanwijzing zijn voor verder onderzoek. Daarbij is het zeer belangrijk dat er gekeken wordt naar de oorsprong van de testverschillen.

Kinderen met een hoger IQ hebben een grotere kans op een kloof. Bij kinderen met een verstandelijke beperking of bij hoogbegaafdheid is het zeker verstandig om na te gaan wat de achtergrond is van de uitval op een bepaalde test.

Had het kind geen zin, was het net ziek geweest of klikt het niet zo goed met de tester.

Bij het verbale gedeelte kunnen verschillen negatief of positief verklaart worden:
– de taal waarin de test afgenomen wordt is het bijvoorbeeld de 2e taal van het kind.
– er is sprake van een niet doorlopende lijn in de school carrière, bijvoorbeeld door schoolwijziging
– er is sprake van bijvoorbeeld gehoor- of geheugenproblemen
– er is sprake van een positief verschil door goede scholingsachtergrond van de ouders

De performaal score kan beïnvloed worden door:
– de jonge leeftijd van het kind, met verminderd tijdsbesef en concentratievermogen
– de angst voor tijdsdruk door het gebruik van een stopwatch
– een voorkeur voor metacognitief werken: bij alles een wat, wanneer en hoe bedenken
– problemen op het gebied van plannen of organiseren
– problemen op het auditieve, visuele of motorieke vlak
– perfectionisme vanuit het kind, het foutloos willen werken
– faalangst, geen fouten willen maken

Dan hebben we het nog niet gehad over:
– complete uitval op maar 1 van de testonderdelen
– als het kind al eens eerder getest is
– als er meerdere zeer opvallende afwijkingen geconstateerd worden
– als het een zeldzaam verschil is, vergeleken met andere kinderen komt het dan bijna niet voor

Wat ook een zeer belangrijke rol kan spelen is of er sprake is van problemen op school, in de breedste zijn van het woord. Mogelijk ligt de oorzaak in dat het kind de voorkeur heeft voor een visuele leerstijl terwijl de test verbaal is. Daarbij is ook het feit of de tester een specialist is op het gebied van hoogbegaafdheid, faalangst en onderpresteren een zwaar tellende factor.

145+: aandachtspunt bij jonge kinderen met zeer hoge begaafdheid, veel verder ontwikkeld dan leeftijdsniveau, is dat er ook sprake van scheef scoren kan zijn doordat bijv. de motoriek niet op op 145+ers niveau is, maar op leeftijdsniveau. De scoren van de test is daar niet op ingesteld. Dit kan leiden tot misdiagnoses.

Er moet dus niet gekeken worden naar de hoogte van het verschil maar naar het waarom van het verschil. Dan ga je van een geloof in het bestaan van een probleem naar constatering van feiten – die soms een hele andere achtergrond van de reden voor het bestaan van de kloof geven, een waar mogelijk geen probleem achter schuilt.

Bij de opvolger van de WISC III, WISC IV, zijn er enkele toevoegingen gedaan – naast de huidige VIQ, PIQ en TIQ scores: Verbal Comprehension Index (VCI), Perceptual Organization Index (POI), Freedom from Distractibility Index (FDI) en Processing Speed Index (PSI). Deze test wordt niet in het Nederlands uitgegeven.

We zijn in afwachting van de Nederlandse versie van de WISC V.

Aanvulling vanuit Pearson (internationaal netwerk van testuitgeverijen) – februari 2015 (met dank aan Dennis W.):
“Op dit moment is de ontwikkeling van de WISC-V-NL in volle gang, echter zal dit nog wel tot (naar het nu lijkt) eind 2017 duren voordat de test op de markt verschijnt.
Hoe precies de structuur van de Nederlandse WISC-V wordt, wordt nu bepaald en is nog niet geheel duidelijk, maar zal wel de structuur volgen van de Amerikaanse WISC-V. Deze heeft inderdaad niet meer de directe verdeling van het Verbale IQ en het Performale IQ onder het TIQ, maar er zal een veel gedifferentieerder verkregen kunnen worden waarbij naast de verbale en performale ook bijvoorbeeld het werkgeheugen en verwerkingssnelheid een even grote bijdrage hebben aan dit totale IQ. Er zal dus juist goed ingezoomd kunnen worden op de sterkere punten en op de zwakkere punten van iemand en daar kan vervolgens de behandeling op worden gebaseerd of nader onderzoek naar worden gedaan.
De RAKIT kan als voordeel bieden dat deze minder verbaal is ingestoken.”

Aandachtspunt: Een IQ-test dient individueel te worden afgenomen en niet in klas- of groepsverband. De NIO (Nederlandse Intelligentietest voor Onderwijsniveau) is bijvoorbeeld een klassikaal of in groepsverband af te nemen test voor schooladvies. De klassikaal afgenomen CITO-Eindtoets Groep 8 meet de door de leerling tijdens het basisonderwijs opgedane kennis en de toepassing van die kennis, oftewel het huidige schoolprestatieniveau. Hetzelfde geldt voor geheugentesten.

Aanvulling jan-2016
Verbaal lager dan performaal: kan ook op een taalontwikkelingsprobleem duiden. Hoe uit dit zich: gesproken taal niet direct kunnen verwerken; moeite met het vinden van de juiste woorden in combinatie met een lage verwerkingssnelheid. Passende therapie door een ervaren, specialistisch logopedist heeft direct duidelijk positief resultaat op zowel het verbale vermogen als het werkgeheugen. Tevens is een dergelijk taalprobleem indicatie voor Raket-2 en extra tijd tbv bv CITO afname.

Lees ook: IQ testen Rakit-2

Bron afbeelding: Pearson

Dorien Kok
http://www.I-CARUS.info