Ze zijn vertrokken, de zeilbroers. Zo als ze zelf zeggen om aandacht te vragen voor de ruim 16.000 kinderen die officieel thuiszitters zijn, vanuit hun positie dat ze zelf ook thuis zitten omdat er voor hun – hoogbegaafd en met dyslexie – geen school is.

16.000, mensen vragen mij regelmatig klopt dat getal wel. Want dan lees je weer 8500 of 3500.

Ja, het zijn zoals de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (mevrouw van Bijsterveldt) zelf aangeeft ruim 16.000. En dat zijn er voor het vorige schooljaar zelfs ruim 1600 meer dan in het schooljaar 2009-2010.

De cijfertjes, gegeven door de minister zelf*:

 

Met het begrip «thuiszitters» bedoelt de minister leerlingen die wel op een school staan ingeschreven, maar langer dan 4 weken thuis zitten. Voor deze leerlingen is de school verantwoordelijk. Met «absoluut verzuim» bedoelt de minister leerplichtige kinderen/jongeren die niet staan ingeschreven bij een (al dan niet bekostigde) onderwijsinstelling. Deze kinderen/jongeren gaan niet naar school.

Wanneer beide gegevens worden opgeteld leidt dat tot een groep van 13 534 leerlingen die in het schooljaar 2010–2011 onterecht niet was ingeschreven op een school (absoluut verzuim), of wel was ingeschreven maar langer dan 4 weken thuiszat zonder geldige reden.

In het schooljaar 2009–2010 ging het om 12 060 leerlingen.

Als het aantal vrijstellingen hier nog bij wordt opgeteld, resulteert voor 2009–2010 een aantal van 15 024 en voor 2010–2011 16 641 leerlingen. (Hierbij wordt geen rekening gehouden met het aantal leerlingen dat in de loop van het schooljaar is teruggeleid naar onderwijs.)

Bij vrijstellingen heeft men het over kinderen die niet meer naar school hoeven omdat zij hier van vrijgesteld zijn. Deze kinderen zijn dan officieel niet geschikt voor school. Onder deze groep als nieuwkomer ook veel hoogbegaafde kinderen**.

Als je kijkt naar de achtergrond van het thuiszitten kom je uit op**:

1/3 hoogbegaafde kinderen

1/3 (potentiele) rugzakkinderen (ivm beperking en gedragsproblemen)

1/3 pubers (criminaliteit, drugs-, alcohol- problematiek bij het kind of de ouders, thuisproblematiek)

Voor ongeveer 8500 van de kinderen die vallen onder absoluut verzuim, kun je stellen dat er sprake is van boekhoudkundige uitschrijving ivm handelingsverlegenheid van de school, oftewel school weet niet wat ze voor deze kinderen moet doen. School helpt ze echter niet aan een school die dat wel weet en kan. De verantwoording ligt voor de minister echter bij de ouders en volgens haar dient de leerplicht hier actie op te ondernemen.

De verantwoording ligt volgens de minister dus bij de ouders. Als je echter bijvoorbeeld naar de situatie van de zogenoemde zeiljongens kijkt kun je niet anders dan concluderen dat de ouders gigantisch hun best doen om hun kinderen weer op school te krijgen. De oudste, maar ook de jongste zoon zat zonder onderwijs thuis. De jongste stond nog wel ingeschreven op school, maar was de toegang tot de lessen ontzegd. Voor de jongste  was de school wel verplicht om hem een onderwijsaanbod te doen omdat hij nog ingeschreven stond. De oudste was zoon van school verwijderd wegens handelingsverlegenheid van de school.

Het verweer van de school kwam er op neer dat zij vond dat zij genoeg had gedaan door de jongens voor verder onderwijs door te verwijzen naar een Rebound – een tijdelijke onderwijsopvang- voorziening voor leerlingen met heftige gedragsproblemen en naar een vmbo voor leerwegondersteunend onderwijs.

De ouders hadden plaatsing op de Rebound terecht geweigerd, omdat er van een gedragsprobleem geen sprake was. Ze hadden ook aangegeven dat het vmbo geen optie was, omdat hun jongens hoogbegaafd zijn. In antwoord daarop stelt de school dat het onderwijs in Nederland – op kostbaar particulier onderwijs na – nu eenmaal niet is ingesteld is op de begeleiding van leerlingen zoals hun zoon.

En nu komt het kromme: de school stelt dat het onderwijs in Nederland – op kostbaar particulier onderwijs na – nu eenmaal niet is ingesteld is op de begeleiding van dit soort kinderen en dus stelt de leerplichtambtenaar dat het aan de ouders te wijten is dat de leerling thuis zit. Begrijpt u het nog? Ik niet. En zo ken ik meer gezinnen bij wie er sprake is van een soortgelijke situatie: school faalt en de de verantwoording van dit falen komt op het bord van de ouders te liggen.

Het gevolg: rechtszaken zoals deze en ook  gezinnen die emigreren naar landen waar het onderwijs voor deze kinderen beter geregeld is of waar er ruimte is voor het geven van thuisonderwijs.

Ook andere gevolgen: de maatschappij wordt bijvoorbeeld ook op kosten gejaagt. Geschatte kosten zeiljongens aan procedures, kosten advocaat school, kosten gefinancierde rechtshulp ouders, bijstand Jeugdzorg en onderzoek Raad voor de Kinderbescherming richting 100.000 Euro.

Voor de zeiljongens had het verhaal nog een vervelend bijkomend staartje: 2 dagen voor vertrek besloot Jeugdzorg dat de ouders niet goed voor deze jongens zorgden en werden de ouders voor de rechter gesleept.

Jeugdzorg benadrukte dat de ondertoezichtstelling niet alleen om de zeilreis gaat***. “Er is sprake van een impasse. De ouders zeggen dat er geen enkele school voor de jongens is, maar wij denken dat ze wel degelijk ergens terechtkunnen. Met een ondertoezichtstelling willen we het gezin helpen om alsnog een school te vinden.” In dat geval krijgen de jongens een gezinsvoogd en wordt de macht van de ouders beperkt.

Kan iemand mij uitleggen waarom de aanstelling van een gezinsvoogd en een beperking van de macht van de ouders wel een passende school op kan leveren als scholen aangeven handelingsverlegen te zijn? Daarbij: tijdens de zeilreis zitten de kinderen op school, de Wereldschool. Een voorwaarde voor deze school is echter dat de lessen niet gevolgd worden binnen de Nederlandse landgrenzen. Vandaar de zeilreis.

Het klinkt leuk, lekker niet naar school – thuiszitten. Idem voor de zeilreis.

Thuiszitter zijn is echter niet leuk: je raakt je vrienden en leefritme kwijt. Je voelt je buitengesloten, aan de kant gezet. ‘Ik mankeer wat’. Daarbij lopen de kinderen een leerachterstand op. Ouders die afdoende geld hebben kunnen nog kiezen voor de optie particulier onderwijs. Deze optie is er echter niet voor de meeste ouders.

Wat moet er eigenlijk gebeuren:

• Zelf werk ik veel met kinderen die leerproblemen hebben en nu met succes staande blijven in het schoolsysteem als ik met hun aan de slag ben geweest. Als ik dat kan kunnen anderen dat ook. Wel zie ik duidelijk verschil bij kinderen waarbij de school hun steunt in de andere aanpak die ik bied en de scholen die dit niet willen, om welke redenen dan ook. Ik zie de kinderen, op de basischool of al in het Voortgezet Onderwijs groeien: in hun leren, gedrag en levenshouding. Ze kunnen het en willen het, hebben soms alleen inzicht en tools nodig voor hun leer- en gedragsproblemen.
• De minister geeft aan dat de Rijksbegroting gebaseerd is op ingeschreven leerlingen. Het aantal leerlingen dat niet is ingeschreven heeft dus geen overschot op de Rijksbegroting tot gevolg zegt ze. Er is echter sprake van een bepaald aantal leerplichtige leerlingen per jaar. Vallen de dossiers van de absolute thuizitters uit de tas van de minister als ze de telling voor de Rijksbegroting afleverd? De overheid houdt per jaar 80 miljoen over aan de kinderen die ‘absolute thuiszitters’ zijn. Ze staan immers niet ingeschreven bij een school. Voor de relatieve thuiszitters (wel ingeschreven bij een school, niet aanwezig) geldt dit ook: school krijgt geld, maakt echter geen kosten voor dit thuiszittende kind. Dat geld zou eigenlijk in een nog op te richten fonds gestopt moeten worden en gebruikt moeten worden voor re-integratie van de thuiszitters en om de leerachterstand weg te werken. De Onderwijs inspectie kan er op toe zien dat dit correct gebeurt en er voor zorgen dat scholen echt alles uit de kast halen om er voor te zorgen dat ze hun verantwoording nemen. Hardop de vraag stellen: waarom is dit kind van school verwijderd. Scholen worden daarbij gehinderd door de 1 oktober regeling: voor later intredende voormalige thuiszitters krijgt een school geen geld. Scholen doen ook aan selectie aan de poort.
• Bij de zeiljongens zijn de kinderbelangen niet goed behartigd door Jeugdzorg. De rol van Jeugdzorg hoort kindbeschermend te zijn. Jeugdzorg hoorde de kinderen en ouders te steunen door bij school de vraag neer te leggen: waarom is dit kind van school verwijderd of waarom mag dit kind niet op uw school komen en eventueel de gang naar de rechter te maken en school aan te klagen voor deze kinderen en ouders.

De Kinderombudsman opende maandag 27 augustus een online meldpunt op http://www.dekinderombudsman.nl, waar kinderen die niet naar school gaan hun ervaringen kunnen vertellen. Ook ouders, leerkrachten, onderwijsconsulenten en andere professionals, die ervaringen hebben met een kind dat (tijdelijk)  niet naar school gaat, worden uitgenodigd dit te melden.  Kinderombudsman Marc Dullaert gebruikt de meldingen voor zijn onderzoek naar de toegang tot het onderwijs in Nederland. Het meldpunt blijft drie weken geopend.

Ik zou zeggen: hijs de zeilen en aan de slag!

UPDATE 21 december 2012: De zeilbroers Enrique (15) en Hugo (13) zijn door de rechter onder toezicht gesteld van Bureau Jeugdzorg.  De uitspraak is een enorme schok voor de ouders van de jongens. Vader: “Ik ben mijn geloof in het Nederlandse rechtssysteem helemaal kwijt”. Volgens onderwijsjuriste Katinka Slump, die de jongens en hun ouders bijstaat, krijgt Jeugdzorg een onmogelijke opdracht nu de jongens onder toezicht zijn gesteld. Het probleem ligt namelijk niet bij de ouders van de twee, maar bij de tekortschietende schoolbesturen en het falende onderwijsbeleid, zo stelt ze.Enrique en Hugo zijn nog steeds bezig met hun zeilreis. (Bron HvN)

Bronnen

* Vragen van het lid Çelik (PvdA) aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de cijfers met betrekking tot het aantal thuiszittende kinderen dat geen onderwijs krijgt (ingezonden 29 maart 2012): Antwoord van minister Bijsterveldt-Vliegenthart (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 14 mei 2012). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2011–2012, nr. 2289.

** Onderwijsadvocaat Katinka Slump en onderzoek De Dunne Lijn van Harold van Garderen en Auke van Bremen.

*** RTV N-H http://www.rtvnh.nl/nieuws/85979/Zeiljongens+niet+onder+toezicht