MRvNS
Iedereen in het onderwijs kent wel de afkorting MRvNS: Meer ruimte voor nieuwe scholen: naar een moderne interpretatie van artikel 23.*

Staatssecretaris Sander Dekker vraagt hiermee aandacht voor de hedendaagse problematiek rond het starten van een school in ons land. “Het is in Nederland enorm ingewikkeld om een nieuwe school te beginnen. Zeker wanneer deze school niet behoort tot een traditionele geloofsovertuiging. Hierdoor is er weinig ruimte voor vernieuwend en innovatief onderwijsaanbod. Bij het beoordelen van een nieuw schoolinitiatief kijken wij nu vooral naar geloofsovertuiging en aantallen leerlingen.”

Dit is iets wat ik met mijn vernieuwingsschool Omniumschool letterlijk ondervind. Lees dit hier.

MRvVO
Niet alleen de voorwaarden om een nieuwe school te starten zijn aan vernieuwing toe. Vernieuwing in het onderwijs zelf, in de scholen dus, behoeft ruimte: MRvVO, oftewel: Meer ruimte voor vernieuwend onderwijs.

INVULLING ONDERWIJS
Wat goed onderwijs is kun je niet in één definitie zeggen. De kracht van goed onderwijs ligt in de diversiteit.

In landen als Frankrijk bepaalt de overheid het onderwijs. Gelukkig is dit in Nederland niet zo. De overheid speelt wel een grote rol in het Nederlandse onderwijs, vanuit de gedachte dat er meer onderwijskwaliteit is als je eenduidige normen stelt. Normen die afgestemd worden met organen die de onderwijssector vertegenwoordigen, zoals besturen, raden en koepels. De onderwijsinspectie controleert in opdracht van de overheid of scholen zich aan deze afspraken houden. Een andere rol ligt in de educatieve uitgeverijen, die ook zeer bepalend zijn voor de invulling van het onderwijs in Nederland.

TOEZICHT
Er is in Nederland sprake van een toegenomen toezichtlast voor scholen, ook voor de Onderwijsinspectie zelf. Basisscholen geven aan door de regeldruk “nauwelijks nog aan lesgeven toe te komen”. De ondoorgrondelijke wegen van de Inspectie om tot een oordeel over de kwaliteit van een school te komen hindert niet alleen de scholen, maar ook de inspectie zelf. Een blokkade voor onderwijsverbetering en voor onderwijsvernieuwing. Te weinig mogelijkheid en ruimte voor leraren om hier aan te werken, terwijl zij cruciaal zijn voor de kwaliteit van onderwijs. Het huidige systeem wurgt zichzelf dus ten aanzien van onderwijsvernieuwing.

ONDERWIJSVERNIEUWING
De onderwijsvernieuwing die in Nederland plaatsvindt is weinig terug te vinden in bestaande schoolbesturen, wat lijkt te werken wijzig je immers niet. Conformisme, functioneren binnen de strakke normen en regels, want daar zijn die besturen aan gewend. Niet echt een startpunt voor onderwijsvernieuwing.

Het zijn de kleine nieuwe initiatieven die het voortouw nemen in Nederland richting onderwijsvernieuwing. Vaak zijn dit niet overheidsgefinancierde scholen, uit eigen keuze of omdat ze niet aan de startvoorwaarden van de overheid kunnen of willen voldoen ten aanzien van richting of onderzoek naar aantallen leerlingen – een onderzoek dat volgens de staatsecretaris zelf 20.000-30.000 Euro kost. Je moet dat laatste maar net hebben!

FINANCIERING
Niet-overheidsgefinancierd betekent dat je de kosten voor het onderwijs en daarmee ook voor de vernieuwing op het bord van de ouders legt. In Nederland lopen die kosten op van een paar duizend Euro tot bedragen boven de 20 duizend Euro per kind per schooljaar.

Ouders kiezen voor deze vorm van onderwijs omdat ze hun kind niet willen laten onderwijzen in een systeem van strakke normen en regels, behoudend onderwijs of omdat hun kind uitvalt in het reguliere systeem. Probleem is dan vaak het kostenplaatje, iets waar ik nu zelf voor de Omniumschool ook tegen aan loop.

ONDERWIJSVERNIEUWERS
De onderwijsvernieuwers in de niet-gefinancierde scholen (B3) worden gehinderd de kwaliteit te leveren die ze willen leveren, omdat ze het met minder financiële middelen moeten doen. Je kunt niet die leerkrachten betalen die je zou willen hebben, hetzelfde geldt voor de onderwijsmiddelen. Toch lukt het ze om te vernieuwen.

Aan de andere kant heb je overheidsgefinancierde scholen die niet aan onderwijsvernieuwing toekomen door het systeem van strakke normen en regels. Terwijl ze dat wel graag willen.

INSPECTIEKADERS
In Nederland kennen we 2 inspectiekaders, de reguliere – voor scholen die overheidsgefinancierd zijn en het B3 kader, voor scholen die door ouders gefinancierd worden. Het B3 kader kent maar 9 kwaliteitsaspecten, wat ruimte geeft voor innovatie.

B3 KADER
Kwaliteitsaspecten voor toetsing**:
1 – Bereidt het leerstofaanbod de leerlingen voor op het vervolgonderwijs?
2 – Krijgen de leerlingen voldoende tijd zich het leerstofaanbod eigen te maken?
3-4 – Leidt het pedagogisch handelen van de leraren/het schoolklimaat tot een leeromgeving die volgens maatschappelijk breed gedragen uitgangspunten veilig en motiverend is?
5 – Ondersteunt het didactisch handelen van de leraren het leren van de leerlingen?
6 – Wordt de voortgang in de ontwikkeling van leerlingen gevolgd?
7 – Krijgen leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften passende zorg en begeleiding?
8 – Liggen de resultaten van de leerlingen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht?
9 – Zorgt de school voor het behoud of verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs?

PILOT
Het verhaal rond MRvNS lijkt heel technisch te worden. De kans op nog strakkere normen en regels ligt op de loer.

Zullen we het gewoon simpel houden:

Een pilot per schooljaar 2016-2017, voor B3 scholen en overheidsgefinancierde scholen samen: de één krijgt meer ruimte door overheidsfinanciering, de ander door de compactere 9 kwaliteitsaspecten voor toetsing. Eens kijken of dat tot een evolutie in het Nederlands onderwijs kan leiden. In basis gaat de overheid al uit van financiering voor alle kinderen. Bijkomend voordeel: er hoeft niet gesleuteld te worden aan de richtingen.

Dorien Kok

*Meer ruimte voor nieuwe scholen: naar een moderne interpretatie van artikel 23 een onderwijs
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2015/07/02/kamerbrief-meer-ruimte-voor-nieuwe-scholen-naar-een-moderne-interpretatie-van-artikel-23

**Toezichtkader niet bekostigd primair onderwijs http://www.onderwijsinspectie.nl/binaries/content/assets/publicaties/2008/toezichtkader-niet-bekostigd-primair-onderwijs.pdf