Het systeem van de Nederlandse taal is eenvoudiger en logischer dan veel mensen denken. Als het maar op een goede en duidelijke manier wordt aangeboden en geoefend.

Het klankbewustzijn is een belangrijke voorspeller voor het leren lezen (Ukrainetz en collega’s, 2011). Voldoende reden dus om extra in te zetten op dat klankbewustzijn in de kleuterklas.

In dit artikel van de website Kleutergewijs wordt de noodzaak om het klankbewustzijn te stimuleren bij de oudste kleuters goed uitgelegd:

Klap-pen in let-ter-gre-pen: overbodig en zelfs hinderlijk volgens recent onderzoek

Het artikel spreek over  lettergrepen (let-ter-gre-pen). Deze hebben bij het (leren) lezen geen functie. Wel functie hebben het auditieve verdelen en het ontsleutelen: als je het woord lettergrepen auditief (je hoort het) moet verdelen, is het le-ter-gree-pen.  Wanneer je het woord moet ontsleutelen (je leest het) lees je let-ter-gre-pen. Deze oefening is van belang voor het goed leren lezen.

Het is dus noodzakelijk voor de leesontwikkeling om niet gebruik te maken van het klappen van lettergrepen.

Wellicht is het verdelen in klankgroepen voor een niet-Nederlandse taal minder belangrijk, maar hier is het van groot belang om deze twee belangrijke spellingregels goed aan te kunnen leren, te weten het kunnen toepassen van de verenkeling van de lange klinker en verdubbeling van de medeklinker.

De in mijn praktijk gebruikte F&L-methode Taal in Blokjes gaat uit van de klanken van de taal. Aan de hand van de verschillende groepen klanken wordt het taalsysteem met de bijbehorende regels duidelijk gemaakt. Hierbij worden wetmatigheden behandeld die in het normale onderwijs niet aan bod komen. Met een beperkt aantal basisregels kan het grootste deel van de Nederlandse woorden al correct worden geschreven.

Om de verschillen tussen de verschillende klanksoorten zichtbaar en tastbaar te maken, wordt gebruik gemaakt van een kleurcode en ´klankblokken´ in verschillende kleuren.

Elk blok stelt een letter voor, de klank bepaalt de kleur van het blok. Met behulp van deze klankblokken kunnen woorden worden samengesteld. Doordat de structuur van de woorden op deze manier goed zichtbaar wordt, kan het toepassen van de basisregels op een eenvoudige en overzichtelijke manier worden geoefend.

Binnen de F&L methode leren de kinderen zonder problemen onderscheid te maken. Inzicht in de structuur van de taal is belangrijk om de regels te kunnen toepassen.

Aan de Universiteit Utrecht is in 2007 een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van de F&L-methode. De dossiers van 117 Taalhulp-leerlingen zijn geanalyseerd. Uit dit onderzoek blijkt dat behandeling met de F&L-methode® effectief is bij kinderen met dyslexie. De resultaten zijn gepubliceerd in het Tijdschrift voor Orthopedagogiek nr. 9, 2008.
Lees hier meer over de methode Taal in Blokjes.

Een goed vervolg op de methode Taal in Blokjes, of startpunt als de problematiek minder groot is is de methode Ik leer anders, waar oa gekeken wordt naar alfabet- en klankbeheersing. Automatiseren speelt in deze methode ook een grote rol.

In mijn praktijk zie ik te vaak dat leerlingen het alfabet en de klanken niet beheersen, terwijl dat de basis is voor het leren lezen. Scholen gaan er automatisch van uit dat dit beheerst wordt. Ook bij leerlingen in het voortgezet onderwijs, waarvoor  Ik leer anders een prima methode is om hieraan te werken.
Lees hier meer over de methode Ik leer anders.

Met dank aan Annet Homburg van Stichting Taalhulp.